จัดฟัน ก่อน หรือฝังรากเทียมก่อน? สรุปให้ชัด ควรทำอะไรก่อนกันแน่
หลายคนที่มีปัญหาสูญเสียฟันบางซี่ และในขณะเดียวกันก็อยากแก้ปัญหาการเรียงตัวของฟัน มักเกิดคำถามว่า “ควร จัดฟัน ก่อนหรือฝังรากเทียมก่อน?” ประเด็นนี้ไม่ใช่แค่เรื่องของลำดับขั้นตอนเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับผลลัพธ์ระยะยาวของสุขภาพช่องปากและการใช้งานฟันด้วย ดังนั้น วันนี้เราจะมาตอบข้อสงสัยเกี่ยวกับประเด็นนี้กัน
ควรจัดฟันก่อนหรือฝังรากเทียมก่อน?
โดยทั่วไปทันตแพทย์จะแนะนำให้ จัดฟันก่อนการฝังรากฟันเทียมเกือบทุกกรณี ด้วยเหตุผลสำคัญหลายประการ ได้แก่
- การสบฟันที่เหมาะสม : การจัดฟันจะช่วยเคลื่อนฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง เพื่อการสบฟันที่มีประสิทธิภาพและรอยยิ้มที่สวยงามยิ่งขึ้น ก่อนที่จะใส่ฟันปลอมหรือครอบฟันบนรากเทียม การที่ฟันเรียงตัวดีจะทำให้ผลลัพธ์ดูเป็นธรรมชาติ เข้ากับรูปปากและใบหน้ามากที่สุด
- รากฟันเทียมไม่สามารถขยับได้ : เมื่อฝังรากเทียมไปแล้ว ตัวรากเทียมจะยึดแน่นกับกระดูกขากรรไกร ทำให้ไม่สามารถเคลื่อนที่ได้ด้วยแรงจากเครื่องมือจัดฟัน กล่าวคือ ฟันเทียมที่ยึดบนรากเทียมจะกลายเป็นฟันซี่หนึ่งที่ถูกตรึงอยู่กับที่ ต่างจากฟันธรรมชาติที่สามารถเคลื่อนที่ได้ด้วยแรงจากเครื่องมือจัดฟัน หากเราใส่รากเทียมไปก่อน การจัดฟันทีหลังจะไม่สามารถขยับฟันซี่ที่ฝังรากเทียมได้เลย ซึ่งอาจขัดขวางการจัดฟันให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
จากเหตุผลข้างต้นจะเห็นว่าการจัดฟันก่อนเป็นทางเลือกที่เหมาะสม เมื่อฟันธรรมชาติเรียงตัวดีแล้ว ทันตแพทย์จะสามารถกำหนดตำแหน่งฝังรากเทียมที่เหมาะสมได้ เพื่อความสวยงามและประสิทธิภาพในการบดเคี้ยว โดยปกติจะฝังรากเทียมหลังถอดเครื่องมือจัดฟันไปแล้ว
หากเคยฝังรากเทียมมาแล้ว สามารถจัดฟันได้หรือไม่?
คำตอบคือ สามารถจัดฟันได้ แม้จะเคยฝังรากเทียมมาแล้วก็ตาม แต่การจัดฟันจะมีข้อจำกัดเพิ่มขึ้น โดยคนไข้หลายคนกังวลว่า ถ้ามีรากเทียมอยู่ก่อนแล้วจะจัดฟันไม่ได้ ซึ่งจริง ๆ แล้ว จัดฟันภายหลังการฝังรากเทียมยังทำได้ เพียงแต่ต้องวางแผนอย่างระมัดระวังมากขึ้น โดยทันตแพทย์จะพิจารณาตำแหน่งรากเทียมที่ฝังไว้ว่าอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมหรือไม่
- กรณีรากฟันเทียมอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม : ทันตแพทย์สามารถจัดฟันโดยเคลื่อนฟันธรรมชาติซี่อื่น ๆ รอบ ๆ รากเทียมได้ เพียงแต่ฟันซี่ที่ติดอยู่กับรากเทียมจะไม่ขยับตามเครื่องมือจัดฟัน การจัดฟันในกรณีนี้จะโฟกัสที่ฟันซี่อื่นที่ยังขยับได้
- กรณีตำแหน่งรากฟันเทียมขัดกับการจัดฟัน : หากรากเทียมถูกฝังในตำแหน่งที่ไม่สอดคล้องกับแนวฟันที่ต้องการหลังจัดฟัน ในบางกรณีอาจต้องยอมรับผลการจัดฟันที่ไม่ได้สมบูรณ์แบบ 100% หรือหากต้องการผลลัพธ์ที่สมบูรณ์จริง ๆ ทันตแพทย์อาจพิจารณาถอดรากเทียมซี่นั้นออกก่อนเพื่อจัดฟัน แล้วจึงฝังใหม่ภายหลังเมื่อจัดฟันเสร็จ แต่แนวทางนี้มีค่าใช้จ่ายสูงและซับซ้อน จึงใช้เฉพาะกรณีจำเป็นจริง ๆ เท่านั้น
ทำไมต้องวางแผนทำรากเทียมร่วมกับการจัดฟัน?
การวางแผนการรักษาร่วมกัน เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับเคสที่ต้องทำทั้งจัดฟันและทำรากฟันเทียม สาเหตุที่ควรวางแผนทั้งสองอย่างไปพร้อมกัน มีดังนี้
- ผลลัพธ์ที่สมบูรณ์แบบ : การวางแผนร่วมกันทำให้มั่นใจได้ว่าเมื่อจัดฟันเสร็จแล้วจะมีช่องว่าง ขนาด และตำแหน่งที่พอเหมาะสำหรับการฝังรากเทียมทันที ฟันปลอมที่ยึดติดแน่นกับรากเทียมจะเรียงตัวเข้ากับฟันซี่อื่นได้อย่างเหมาะสมและสบฟันได้พอดี ไม่เอียงหรือเบี้ยว
- แก้ปัญหาช่องว่างฟันไม่พอดีก่อนฝังรากเทียม : หากช่องว่างของฟันที่หายไปมีขนาดเล็กหรือฟันซี่ข้างเคียงเอียงล้ม ทำให้ใส่รากฟันเทียมไม่ได้ การจัดฟันสามารถช่วยขยายหรือจัดการช่องว่างนั้นให้เหมาะสมกับฟันปลอมที่จะใส่ต่อไปได้ (Space Management) เช่น จัดฟันใสเพื่อเปิดช่องว่างให้กว้างพอจะฝังรากเทียมและใส่ฟันซี่ใหม่ได้พอดี
- เพิ่มประสิทธิภาพการบดเคี้ยวและสุขภาพช่องปากที่ดี : ฟันที่เรียงตัวดีจะกระจายแรงบดเคี้ยวได้สมดุล ขณะเดียวกันการมีฟันครบจะช่วยให้การเคี้ยวอาหารมีประสิทธิภาพ การวางแผนการจัดฟันร่วมกับการทำรากเทียม ทำให้สามารถแก้ไขทั้งการเรียงตัวของฟันและปัญหาการสูญเสียฟัน เพื่อการใช้งานฟันที่ดีที่สุดได้
- ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย : แม้ว่าการทำสองอย่างร่วมกันอาจดูยุ่งยาก แต่การวางแผนที่ดีจะช่วยลดความซ้ำซ้อนในการรักษา ยกตัวอย่างเช่น หากจัดฟันเสร็จแล้วค่อยคิดถึงเรื่องทำรากเทียมโดยไม่มีการวางแผนไว้ตั้งแต่แรก อาจพบว่าต้องจัดฟันใหม่เพื่อสร้างช่องว่างให้รองรับรากเทียม ซึ่งเสียทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายเพิ่ม
สำหรับผู้ที่ต้องการจัดฟันและฝังรากเทียม การจัดฟันเป็นขั้นตอนที่ควรทำก่อนเพื่อจัดระเบียบฟันให้เข้าที่ แล้วจึงฝังรากเทียมในตำแหน่งที่ต้องการภายหลัง การวางแผนใส่รากเทียมควบคู่กับการจัดฟัน ช่วยให้ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ทำให้ฟันเรียงตัวสวย และมีฟันใหม่เพื่อทดแทนฟันแท้ที่สูญเสียไป ทำให้สามารถใช้งานฟันได้อย่างเต็มที่ ยิ้มได้อย่างมั่นใจอีกครั้ง
เพราะเป้าหมายสูงสุด คือสุขภาพฟันที่ดีและรอยยิ้มมั่นใจ ทางที่ดีคนไข้ควรเข้ารับการตรวจและปรึกษาทันตแพทย์ที่ BFC Dental เพื่อประเมินสภาพฟันและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับคนไข้แต่ละคน
